ဇယားအရ၊ oil-in-water emulsifiers အဖြစ်အသုံးပြုရန်သင့်လျော်သော surfactants သည် HLB တန်ဖိုး 3.5 မှ 6 ရှိပြီး water-in-oil emulsifier များအတွက် 8 မှ 18 ကြားတွင် ကျဆင်းပါသည်။

② HLB တန်ဖိုးများကို သတ်မှတ်ခြင်း (ချန်လှပ်ထား)။

07 Emulsification နှင့် Solubilization

emulsion ဆိုသည်မှာ အမှုန်အမွှားများ (အမှုန်အမွှားများ သို့မဟုတ် အရည်ပုံဆောင်ခဲများ) ဖြင့် အခြားတစ်ခုသို့ မရောနှောနိုင်သော အရည်များ ပြန့်ကျဲသွားသောအခါ ဖွဲ့စည်းထားသော စနစ်တစ်ခုဖြစ်သည်။ surfactant အမျိုးအစားဖြစ်သည့် emulsifier သည် interfacial စွမ်းအင်ကို လျှော့ချခြင်းဖြင့် ဤ thermodynamically unstable system ကို တည်ငြိမ်စေရန်အတွက် မရှိမဖြစ်လိုအပ်ပါသည်။ emulsion တွင်ရှိသော droplet form တွင်ရှိသောအဆင့်ကို dispersed အဆင့် (သို့မဟုတ် internal phase) ဟုခေါ်ပြီး စဉ်ဆက်မပြတ်အလွှာဖွဲ့စည်းသည့်အဆင့်ကို dispersion medium (သို့မဟုတ် external phase) ဟုခေါ်သည်။

① Emulsifiers နှင့် Emulsions

အသုံးများသော emulsion များတွင် အဆင့်တစ်ခုသည် ရေ သို့မဟုတ် aqueous solution အဖြစ်၊ နောက်တစ်ခုသည် အဆီများ သို့မဟုတ် ဖယောင်းများကဲ့သို့ အော်ဂဲနစ်ပစ္စည်းတစ်ခုအဖြစ် ပါဝင်လေ့ရှိသည်။ ၎င်းတို့၏ ပြန့်ကျဲမှုပေါ် မူတည်၍ emulsion များကို ရေတွင် ဆီတွင် ပြန့်ကျဲနေသည့် water-in-oil (W/O) ၊ သို့မဟုတ် oil-in-water (O/W) တွင် ရေတွင် ပျံ့နှံ့သွားသော oil-in-water (O/W) အဖြစ် ခွဲခြားနိုင်သည်။ ထို့အပြင်၊ W/O/W သို့မဟုတ် O/W/O ကဲ့သို့သော ရှုပ်ထွေးသော emulsion များ တည်ရှိနိုင်သည်။ emulsifiers များသည် interfacial tension ကို လျှော့ချပြီး monomolecular အမြှေးပါးများ ဖွဲ့စည်းခြင်းဖြင့် emulsion ကို တည်ငြိမ်စေသည်။ emulsifier သည် interfacial တင်းမာမှုကို လျှော့ချရန်နှင့် အမှုန်အမွှားများဆီသို့ အခကြေးငွေများ ထုတ်ပေးရန်၊ electrostatic repulsion ကို ထုတ်ပေးခြင်း သို့မဟုတ် အမှုန်များတဝိုက်တွင် viscosity မြင့်မားသော အကာအကွယ် ဖလင်တစ်ခု ဖန်တီးရန် emulsifier သည် မျက်နှာပြင်တွင် စုပ်ယူခြင်း သို့မဟုတ် စုပုံနေရပါမည်။ ထို့ကြောင့်၊ emulsifiers အဖြစ်သုံးသော အရာများသည် surfactants ပေးစွမ်းနိုင်သော amphiphilic အုပ်စုများပါ၀င်ပါသည်။

② Emulsion ပြင်ဆင်မှုနည်းလမ်းများနှင့် တည်ငြိမ်မှုကို လွှမ်းမိုးသည့်အချက်များ

emulsion ပြင်ဆင်ခြင်းအတွက် အဓိကနည်းလမ်း နှစ်ခု ရှိသည်- စက်ပိုင်းဆိုင်ရာ နည်းလမ်းများသည် အရည်များကို အခြားအရည်များတွင် သေးငယ်သော အမှုန်အမွှားများအဖြစ်သို့ ခွဲထုတ်ပြီး ဒုတိယနည်းလမ်းမှာ အရည်များကို မော်လီကျူးပုံစံဖြင့် အရည်ပျော်ပြီး သင့်လျော်စွာ စုစည်းစေပါသည်။ emulsion ၏ တည်ငြိမ်မှုသည် အဆင့်ခွဲခြားခြင်းကို ဖြစ်ပေါ်စေသည့် အမှုန်များစုပုံခြင်းကို ခုခံနိုင်စွမ်းကို ရည်ညွှန်းသည်။ Emulsion များသည် ပိုမိုမြင့်မားသောအခမဲ့စွမ်းအင်ဖြင့် အပူချိန်မတည်ငြိမ်သောစနစ်များဖြစ်သောကြောင့် ၎င်းတို့၏တည်ငြိမ်မှုသည် မျှခြေရောက်ရှိရန် လိုအပ်သည့်အချိန်၊ ဆိုလိုသည်မှာ၊ emulsion မှအရည်ကိုခွဲထုတ်ရန် လိုအပ်သည့်အချိန်ကို ထင်ဟပ်စေသည်။ ဖက်တီးအယ်လ်ကိုဟောများ၊ ဖက်တီးအက်ဆစ်နှင့် ဖက်တီးအမင်းများ ပါဝင်လာသောအခါတွင် ဝင်ရိုးစွန်းအော်ဂဲနစ်မော်လီကျူးများသည် စုပ်ယူထားသောအလွှာအတွင်း ရှုပ်ထွေးမှုများဖြစ်ပေါ်ကာ မျက်နှာပြင်အမြှေးပါးကို အားဖြည့်ပေးသောကြောင့် အမြှေးပါး၏အစွမ်းသတ္တိ သိသိသာသာတိုးလာပါသည်။

နှစ်ခု သို့မဟုတ် ထို့ထက်ပိုသော surfactant များဖြင့် ဖွဲ့စည်းထားသော Emulsifier များကို ရောစပ်ထားသော emulsifiers ဟုခေါ်သည်။ ရောစပ်ထားသော emulsifiers များသည် ရေ-ဆီမျက်နှာပြင်တွင် စုပ်ယူနိုင်ပြီး မော်လီကျူး အပြန်အလှန်တုံ့ပြန်မှုများသည် ရှုပ်ထွေးသော ရှုပ်ထွေးမှုများကို ဖြစ်ပေါ်စေနိုင်ပြီး စုပ်ယူမှုပမာဏကို တိုးမြင့်စေပြီး ပိုမိုအားကောင်းသော မျက်နှာပြင်အမြှေးပါးများကို ဖြစ်ပေါ်စေသည်။

လျှပ်စစ်အားသွင်းထားသော အမှုန်အမွှားများသည် emulsion ၏တည်ငြိမ်မှုကို သိသိသာသာလွှမ်းမိုးပါသည်။ တည်ငြိမ်သော emulsion များတွင်၊ အမှုန်အမွှားများသည် ပုံမှန်အားဖြင့် လျှပ်စစ်အားသွင်းပါသည်။ ionic emulsifiers များကိုအသုံးပြုသောအခါ၊ ionic surfactants ၏ hydrophobic end သည် oil အဆင့်တွင် ပေါင်းစပ်သွားပြီး hydrophilic end သည် water phase တွင်ကျန်ရှိနေပြီး အမှုန်အမွှားများဆီသို့ အားသွင်းပေးပါသည်။ အမှုန်အမွှားများကြားတွင် စွဲချက်ကဲ့သို့ပင် တည်ငြိမ်မှုကို တိုးမြင့်စေသည့် ပေါင်းစပ်မှုကို တားဆီးပေးသည်။ ထို့ကြောင့်၊ အစက်များပေါ်တွင် စုပ်ယူထားသော emulsifier ion များ၏ အာရုံစူးစိုက်မှု ပိုများလေ၊ ၎င်းတို့၏ အားပိုကြီးလေ၊ emulsion ၏ တည်ငြိမ်မှု မြင့်မားလေဖြစ်သည်။

dispersion medium ၏ viscosity သည် emulsion stability ကို သက်ရောက်သည်။ ယေဘုယျအားဖြင့်၊ မြင့်မားသော viscosity ကြားခံများသည် တည်ငြိမ်မှုကို မြှင့်တင်ပေးသောကြောင့် ၎င်းတို့သည် Brownian အမှုန်အမွှားများ၏ ရွေ့လျားမှုကို အားကောင်းစေပြီး တိုက်မိနိုင်ခြေကို နှေးကွေးစေသည်။ emulsion တွင် ပျော်ဝင်သော မော်လီကျူး အလေးချိန် မြင့်မားသော အရာများသည် အလယ်အလတ် viscosity နှင့် တည်ငြိမ်မှုကို တိုးမြင့်စေနိုင်သည်။ ထို့အပြင်၊ မော်လီကျူး အလေးချိန် မြင့်မားသော အရာများသည် ခိုင်မာသော မျက်နှာပြင် အမြှေးပါးများ ဖြစ်ပေါ်လာစေပြီး emulsion ကို ပိုမို တည်ငြိမ်စေပါသည်။ အချို့ကိစ္စများတွင်၊ အစိုင်အခဲအမှုန့်များထည့်ခြင်းသည် အလားတူ emulsion များကို တည်ငြိမ်စေသည်။ အစိုင်အခဲ အမှုန်အမွှားများကို ရေဖြင့် အပြည့်အဝ စိုစွတ်ပြီး ဆီဖြင့် စိုစွတ်နေပါက ၎င်းတို့ကို ရေ-ဆီမျက်နှာပြင်တွင် ထိန်းသိမ်းထားမည်ဖြစ်သည်။ အစိုင်အခဲအမှုန့်များသည် စုပ်ယူထားသော surfactants များကဲ့သို့ မျက်နှာပြင်တွင် အစုလိုက်အပြုံလိုက် အားကောင်းစေခြင်းဖြင့် emulsion ကို တည်ငြိမ်စေသည်။

Surfactants သည် အရည်တွင် micelles များဖွဲ့စည်းပြီးနောက် ရေတွင် မပျော်ဝင်နိုင်သော သို့မဟုတ် အနည်းငယ်ပျော်ဝင်နိုင်သော အော်ဂဲနစ်ဒြပ်ပေါင်းများ၏ ပျော်ဝင်မှုကို သိသိသာသာ မြှင့်တင်ပေးနိုင်သည်။ ဤအချိန်တွင် အဖြေသည် ရှင်းရှင်းလင်းလင်းပေါ်လာပြီး ဤစွမ်းရည်ကို ပျော်ဝင်ခြင်းဟု ခေါ်သည်။ ပျော်ဝင်ခြင်းကို မြှင့်တင်နိုင်သော surfactants ကို solubilizers ဟုခေါ်ပြီး ပျော်ဝင်နေသော အော်ဂဲနစ်ဒြပ်ပေါင်းများကို solubilates ဟုခေါ်သည်။

ရေမြှုပ် ၀၈

Foam သည် ဆေးကြောခြင်းလုပ်ငန်းစဉ်တွင် အရေးပါသောအခန်းကဏ္ဍမှပါဝင်ပါသည်။ Foam ဆိုသည်မှာ အရည် သို့မဟုတ် အစိုင်အခဲတွင် ပြန့်ကျဲနေသော ဓာတ်ငွေ့များ ပြန့်ကျဲနေသော အဆင့်နှင့် အရည် သို့မဟုတ် အစိုင်အခဲအဖြစ် ပြန့်ကျဲနေသော အဆင့်နှင့် အရည် သို့မဟုတ် အစိုင်အခဲ၊ အရည်မြှုပ် သို့မဟုတ် အစိုင်အခဲအမြှုပ်များဖြစ်သည့် ပလပ်စတစ်များ၊ အမြှုပ်ဖန်များနှင့် အမြှုပ်ကွန်ကရစ်ကဲ့သို့ ပြန့်ကျဲနေသော ဓာတ်ငွေ့များကို ရည်ညွှန်းသည်။

(၁) Foam ဖွဲ့စည်းခြင်း။

Foam ဟူသော အသုံးအနှုန်းသည် အရည်ဖလင်များဖြင့် ပိုင်းခြားထားသော လေပူဖောင်းများ အစုအဝေးကို ရည်ညွှန်းသည်။ ဓာတ်ငွေ့ (ပျံ့လွင့်သောအဆင့်) နှင့် အရည် (ပျံ့လွင့်မှုကြားခံ) နှင့် အရည်၏ ပျစ်စွတ်နိမ့်သော ကွာခြားချက်ကြောင့် ဓာတ်ငွေ့ပူဖောင်းများသည် မျက်နှာပြင်ပေါ်သို့ လျင်မြန်စွာ တက်လာပါသည်။ Foam သည် အရည်ထဲသို့ ဓာတ်ငွေ့အများအပြား ပေါင်းထည့်ခြင်း ပါဝင်သည်။ ထို့နောက် ပူဖောင်းများသည် မျက်နှာပြင်သို့ လျင်မြန်စွာ ပြန်သွားကာ အနည်းငယ်မျှသော အရည်ဖလင်ဖြင့် ပိုင်းခြားထားသော လေပူဖောင်းများကို ဖန်တီးသည်။ Foam တွင် ထူးခြားသော ပုံသဏ္ဍာန်လက္ခဏာ နှစ်ခုရှိသည်- ပထမ၊ ဓာတ်ငွေ့ပူဖောင်းများသည် ပူဖောင်းများဆုံရာရှိ ပါးလွှာသော အရည်ဖလင်သည် ပိုမိုပါးလွှာလာပြီး နောက်ဆုံးတွင် ပူဖောင်းပေါက်ပြဲမှုကို ဖြစ်စေသောကြောင့် ဓာတ်ငွေ့ပူဖောင်းများသည် ပေါများသောပုံသဏ္ဍာန်အဖြစ် ယူဆလေ့ရှိသည်။ ဒုတိယ၊ သန့်စင်သောအရည်များသည် တည်ငြိမ်သောအမြှုပ်များမဖြစ်နိုင်ပါ။ အမြှုပ်တစ်ခုဖန်တီးရန် အနည်းဆုံး အစိတ်အပိုင်းနှစ်ခု ရှိနေရပါမည်။ surfactant solution သည် ၎င်း၏ အခြားဂုဏ်သတ္တိများနှင့် ချိတ်ဆက်ထားသော ပုံမှန်အမြှုပ်ထွက်သည့်စနစ်တစ်ခုဖြစ်သည်။ ကောင်းသောအမြှုပ်ထွက်နိုင်စွမ်းရှိသော surfactants ကို foaming agents ဟုခေါ်သည်။ အမြှုပ်ထွက်သည့်အေးဂျင့်များသည် ကောင်းမွန်သောအမြှုပ်ထွက်သည့်စွမ်းရည်ကိုပြသသော်လည်း ၎င်းတို့ထုတ်လုပ်သည့်အမြှုပ်များသည် ကြာရှည်မခံနိုင်သောကြောင့် ၎င်းတို့၏တည်ငြိမ်မှုကိုအာမခံမည်မဟုတ်ပေ။ အမြှုပ်များ တည်ငြိမ်မှုကို မြှင့်တင်ရန်၊ တည်ငြိမ်မှုကို မြှင့်တင်ပေးသည့် အရာများကို ပေါင်းထည့်နိုင်သည်။ ၎င်းတို့ကို stabilizers များဟု ခေါ်တွင်ကြပြီး lauryl diethanolamine နှင့် dodecyl dimethyl amine ၏ အောက်ဆိုဒ်များ အပါအဝင် အများအားဖြင့် stabilizer များဖြစ်သည်။

(၂) Foam တည်ငြိမ်မှု

Foam သည် အပူချိန်မတည်ငြိမ်သော စနစ်တစ်ခုဖြစ်သည်။ ၎င်း၏ သဘာဝအတိုင်း တိုးတက်မှုသည် ကွဲအက်ခြင်းကို ဦးတည်စေပြီး အရည်မျက်နှာပြင် ဧရိယာတစ်ခုလုံးကို လျှော့ချကာ အခမဲ့စွမ်းအင်ကို လျော့ကျစေသည်။ ညစ်ညမ်းခြင်းဖြစ်စဉ်တွင် ကွဲအက်သည်အထိ ဓာတ်ငွေ့များကို ပိုင်းခြားထားသည့် အရည်ဖလင်၏ တဖြည်းဖြည်းပါးလွှာခြင်း ပါဝင်သည်။ အမြှုပ်၏တည်ငြိမ်မှုအတိုင်းအတာကိုအဓိကအားဖြင့်အရည်ထွက်နှုန်းနှင့်အရည်ဖလင်၏ခိုင်ခံ့မှုမှလွှမ်းမိုးသည်။ သြဇာလွှမ်းမိုးနိုင်သော အကြောင်းရင်းများ ပါဝင်သည်။

① Surface Tension- တက်ကြွသော ရှုထောင့်မှကြည့်လျှင် အောက်မျက်နှာပြင် တင်းအားသည် မြှုပ်ထွက်ခြင်းကို နှစ်သက်သော်လည်း ရေမြှုပ်တည်ငြိမ်မှုကို အာမမခံနိုင်ပါ။ မျက်နှာပြင် တင်းအား နည်းပါးခြင်းသည် သေးငယ်သော ဖိအားကွဲပြားမှုကို ညွှန်ပြပြီး အရည်ထွက်မှု နှေးကွေးပြီး အရည်ဖလင်၏ ထူထပ်လာကာ တည်ငြိမ်မှုကို ဦးစားပေးသည်။

② Surface Viscosity- ရေမြှုပ်တည်ငြိမ်မှု၏ အဓိကအချက်မှာ မျက်နှာပြင် စုပ်ယူမှုဖလင်၏ ကြံ့ခိုင်မှုနှင့် မျက်နှာပြင် viscosity တိုင်းတာမှုတွင် အဓိကအားဖြင့် ဆုံးဖြတ်ထားသော အရည်ဖလင်၏ ခိုင်ခံ့မှုဖြစ်သည်။ စမ်းသပ်မှုရလဒ်များက အမြှေးပါးခိုင်ခံ့မှုကို သိသိသာသာတိုးမြင့်လာစေသည့် စုပ်ယူထားသောရုပ်ရှင်အတွင်း မော်လီကျူးအပြန်အလှန်တုံ့ပြန်မှုများကြောင့် ကြာရှည်ခံသောအမြှုပ်များထွက်လာသည်ကို စမ်းသပ်မှုရလဒ်များက ဖော်ပြသည်။

③ ဖြေရှင်းချက် Viscosity- အရည်တွင် မြင့်မားသော viscosity သည် အမြှေးပါးမှအရည်များ စီးဆင်းမှုကို နှေးကွေးစေပြီး ကွဲပြဲမှုမဖြစ်ပွားမီ အရည်ဖလင်၏ သက်တမ်းကို ရှည်စေပြီး ပွက်တည်ငြိမ်မှုကို မြှင့်တင်ပေးသည်။

④ Surface Tension “Repair” လုပ်ဆောင်ချက်- အမြှေးပါးတွင် စုပ်ယူထားသော surfactants များသည် ဖလင်မျက်နှာပြင်၏ ချဲ့ထွင်မှု သို့မဟုတ် ကျုံ့သွားခြင်းကို တုံ့ပြန်နိုင်သည်။ အဲဒါကို ပြုပြင်ခြင်းလို့ ခေါ်ပါတယ်။ surfactants သည် အရည်ဖလင်သို့ စုပ်ယူပြီး ၎င်း၏ မျက်နှာပြင်ဧရိယာကို ချဲ့ထွင်သောအခါ၊ ၎င်းသည် မျက်နှာပြင်ရှိ surfactant အာရုံစူးစိုက်မှုကို လျော့နည်းစေပြီး မျက်နှာပြင်တင်းမာမှုကို တိုးစေသည်။ အပြန်အလှန်အားဖြင့်၊ ကျုံ့ခြင်းသည် မျက်နှာပြင်ရှိ surfactant ၏အာရုံစူးစိုက်မှုကို တိုးလာစေပြီး မျက်နှာပြင်တင်းအားကို လျော့ပါးစေသည်။

⑤ အရည်ဖလင်မှတဆင့် ဓာတ်ငွေ့ပျံ့နှံ့ခြင်း- သွေးကြောမျှင်ဖိအားကြောင့်၊ သေးငယ်သောပူဖောင်းများသည် ကြီးမားသောပူဖောင်းများနှင့် နှိုင်းယှဉ်ပါက အတွင်းပိုင်းဖိအားပိုများတတ်ပြီး သေးငယ်သောပူဖောင်းများမှ ဓာတ်ငွေ့များပိုကြီးသောပူဖောင်းများအဖြစ်သို့ ဓာတ်ငွေ့များပျံ့နှံ့သွားကာ သေးငယ်သောပူဖောင်းများကို ကျုံ့သွားကာ ပိုကြီးသောအကောင်များကို ကြီးထွားစေပြီး နောက်ဆုံးတွင် အမြှုပ်များပြိုကျစေသည်။ surfactants များကို တသမတ်တည်း အသုံးချခြင်းသည် တစ်ပြေးညီဖြစ်ပြီး သေးငယ်သော ပူဖောင်းများကို ဖန်တီးပေးပြီး အညစ်အကြေးများကို တားဆီးပေးသည်။ အရည်ဖလင်တွင် တင်းတင်းကျပ်ကျပ် ထုပ်ပိုးထားသော surfactants သည် ဓာတ်ငွေ့ပျံ့နှံ့မှုကို ဟန့်တားသောကြောင့် အမြှုပ်များ တည်ငြိမ်မှုကို တိုးမြင့်စေသည်။

⑥ Surface Charge ၏အကျိုးသက်ရောက်မှု- အမြှုပ်ရည်ဖလင်သည် တူညီသောအားသွင်းပါက၊ မျက်နှာပြင်နှစ်ခုသည် တစ်ခုနှင့်တစ်ခု တွန်းလှန်နိုင်ပြီး ဖလင်ပါးလွှာခြင်း သို့မဟုတ် ကွဲထွက်ခြင်းမှ ကာကွယ်ပေးသည်။ Ionic surfactants သည် ဤတည်ငြိမ်မှုကိုပေးစွမ်းနိုင်သည်။ အချုပ်အားဖြင့်ဆိုရသော် အရည်ဖလင်၏ ခိုင်ခံ့မှုသည် ရေမြှုပ်တည်ငြိမ်မှုကို အဆုံးအဖြတ်ပေးသည့် အရေးကြီးသောအချက်ဖြစ်သည်။ အမြှုပ်ထွက်အေးဂျင့်များနှင့် တည်ငြိမ်စေသည့်အရာများအဖြစ် လုပ်ဆောင်သည့် surfactants များသည် မျက်နှာပြင်ကို စုပ်ယူထားသော မော်လီကျူးများကို နီးကပ်စွာထုပ်ပိုးထားရမည်ဖြစ်ပြီး၊ ၎င်းသည် interfacial molecular interaction ကို သိသိသာသာအကျိုးသက်ရောက်စေပြီး မျက်နှာပြင်ဖလင်ကိုယ်တိုင်၏ ခိုင်ခံ့မှုကို အားကောင်းစေကာ အနီးနားရှိဖလင်မှအရည်များ ထွက်သွားခြင်းကို တားဆီးကာ အမြှုပ်တည်ငြိမ်မှုကို ပိုမိုရရှိစေသည်။

(၃) Foam ကို ဖျက်ဆီးခြင်း။

အမြှုပ်များပျက်စီးခြင်း၏ အခြေခံနိယာမမှာ အမြှုပ်ထွက်သည့်အခြေအနေများကို ပြောင်းလဲခြင်း သို့မဟုတ် အမြှုပ်၏တည်ငြိမ်စေသောအချက်များကို ဖယ်ရှားခြင်းဖြစ်ပြီး ရုပ်ပိုင်းဆိုင်ရာနှင့် ဓာတုဗေဒနည်းများဖြင့် အမြှုပ်ထွက်စေသည့်နည်းလမ်းများ ပါဝင်ပါသည်။ ရုပ်ပိုင်းဆိုင်ရာ ညစ်ညမ်းမှုသည် ပြင်ပအနှောင့်အယှက်များ၊ အပူချိန် သို့မဟုတ် ဖိအားပြောင်းလဲမှုများကဲ့သို့ အခြေအနေများကို ပြောင်းလဲစေပြီး အမြှုပ်ထွက်သည့် အရည်၏ ဓာတုဗေဒဖွဲ့စည်းမှုကို ထိန်းသိမ်းပေးသည်။ Chemical defoaming သည် အမြှုပ်အတွင်း အရည်ဖလင်၏ ခိုင်ခံ့မှုကို လျှော့ချရန်၊ ပွက်တည်ငြိမ်မှုကို လျှော့ချရန်နှင့် အမြှုပ်ထွက်ခြင်းကို ရရှိစေရန် အမြှုပ်ထွက်သည့် အေးဂျင့်များနှင့် ဓါတ်ပြုသည့် အရာအချို့ကို ပေါင်းထည့်ခြင်းကို ရည်ညွှန်းသည်။ ထိုအရာများကို defoamers ဟုခေါ်သည်၊ အများစုမှာ surfactants များဖြစ်သည်။ Defoamers များသည် ပုံမှန်အားဖြင့် မျက်နှာပြင်တင်းမာမှုကို လျှော့ချပေးနိုင်ပြီး မျက်နှာပြင်များအတွင်း အလွယ်တကူ စုပ်ယူနိုင်ကာ ပေါင်းစပ်ပါဝင်သည့် မော်လီကျူးများကြားတွင် အားနည်းသော အပြန်အလှန်တုံ့ပြန်မှုဖြင့် ပျော့ပျောင်းစွာ စီစဉ်ပေးထားသော မော်လီကျူးဖွဲ့စည်းပုံကို ဖန်တီးပေးပါသည်။ Defoamer အမျိုးအစားများသည် ကွဲပြားသော်လည်း ၎င်းတို့သည် ယေဘူယျအားဖြင့် အကိုင်းအခက်အယ်လ်ကိုဟောများ၊ ဖက်တီးအက်ဆစ်များ၊ ဖက်တီးအက်ဆစ်အက်စစ်များ၊ ပိုလီမိုင်ဒ့်များ၊ ဖော့စဖိတ်များနှင့် ဆီလီကွန်ဆီများပါရှိသော ယေဘူယျအားဖြင့် ၎င်းတို့သည် အလွန်ကောင်းမွန်သော အညစ်အကြေးများအဖြစ် အသုံးများသော ဆီလီကွန်ဆီများဖြစ်သည်။

(၄) Foam နဲ့ သန့်ရှင်းရေးလုပ်ပါ။

အမြှုပ်ပမာဏသည် သန့်ရှင်းရေး၏ထိရောက်မှုနှင့် တိုက်ရိုက်မသက်ဆိုင်ပါ။ အမြှုပ်ပိုထွက်တာက ပိုကောင်းတဲ့ သန့်ရှင်းရေးကို မဆိုလိုပါဘူး။ ဥပမာအားဖြင့်၊ nonionic surfactants သည် ဆပ်ပြာထက် အမြှုပ်ပိုထွက်နိုင်သော်လည်း ၎င်းတို့တွင် သာလွန်ကောင်းမွန်သော သန့်ရှင်းရေးစွမ်းရည်များ ရှိနိုင်ပါသည်။ သို့သော်လည်း အချို့သောအခြေအနေများတွင် အမြှုပ်များသည် အညစ်အကြေးများကို ဖယ်ရှားရာတွင် အထောက်အကူဖြစ်စေပါသည်။ ဥပမာအားဖြင့်၊ ပန်းကန်ဆေးခြင်းမှ အမြှုပ်များသည် အဆီများကို သယ်ဆောင်ရာတွင် ကူညီပေးသည်၊ ထို့အပြင်၊ အမြှုပ်သည် ဆပ်ပြာ၏ထိရောက်မှုကို အချက်ပြနိုင်သည်။ အဆီများသော အဆီများသည် မကြာခဏဆိုသလို ပွက်များဖြစ်ပေါ်ခြင်းကို ဟန့်တားစေပြီး ရှိပြီးသားအမြှုပ်များကို လျော့ပါးစေကာ ဆပ်ပြာ၏ ထိရောက်မှု နည်းပါးသည်ကို ညွှန်ပြသည်။ ထို့အပြင် အမြှုပ်သည် ဆေးကြောခြင်း၏ သန့်ရှင်းမှုအတွက် ညွှန်ပြချက်တစ်ခုအဖြစ် လုပ်ဆောင်နိုင်သည်၊

၀၉ အဝတ်လျှော်ခြင်းလုပ်ငန်း

အကြမ်းဖျင်းအားဖြင့် ပြောရလျှင် ဆေးကြောခြင်းဆိုသည်မှာ ရည်ရွယ်ချက်တစ်ခုအောင်မြင်ရန် သန့်စင်နေသော အရာဝတ္တုမှ မလိုလားအပ်သော အစိတ်အပိုင်းများကို ဖယ်ရှားခြင်းလုပ်ငန်းစဉ်ဖြစ်သည်။ အသုံးများသော အသုံးအနှုန်းများတွင် လက်ဆေးခြင်းသည် သယ်ဆောင်သူ၏ မျက်နှာပြင်မှ အညစ်အကြေးများကို ဖယ်ရှားခြင်းကို ရည်ညွှန်းသည်။ ဆေးကြောနေစဉ်အတွင်း အချို့သော ဓာတုဗေဒပစ္စည်းများ (ဆပ်ပြာများကဲ့သို့) အညစ်အကြေးများနှင့် သယ်ဆောင်သူကြား အပြန်အလှန်အကျိုးသက်ရောက်မှုကို အားနည်းစေရန် သို့မဟုတ် ဖယ်ရှားပေးကာ အညစ်အကြေးနှင့် သယ်ဆောင်သူကြားရှိ အချည်အနှောင်များကို ဖုန်နှင့်ဆပ်ပြာကြားရှိ အချည်အနှောင်အဖြစ်သို့ ပြောင်းလဲပေးကာ ၎င်းတို့ကို ခွဲခြားနိုင်စေပါသည်။ သန့်စင်ရမည့် အရာဝတ္ထုများနှင့် ဖယ်ရှားရန် လိုအပ်သော အညစ်အကြေးများသည် အလွန်ကွာခြားနိုင်သောကြောင့် လက်ဆေးခြင်းသည် ရှုပ်ထွေးသော လုပ်ငန်းစဉ်ဖြစ်ပြီး၊ အောက်ပါ ဆက်စပ်မှုကို ရိုးရှင်းစေနိုင်သည်။

Carrier • Dirt + Detergent = Carrier + Dirt • ဆပ်ပြာ။ ဆေးကြောခြင်းလုပ်ငန်းစဉ်ကို ယေဘူယျအားဖြင့် အဆင့်နှစ်ဆင့် ခွဲခြားနိုင်သည်။

1. ဆပ်ပြာ၏လုပ်ဆောင်ချက်အောက်ရှိ အညစ်အကြေးများကို သယ်ဆောင်သူနှင့် ခွဲထားသည်။

2. ခွဲထားသော အညစ်အကြေးများကို အလယ်အလတ်တွင် ဖြန့်ကျက်ပြီး ဆိုင်းငံ့ထားသည်။ လျှော်ဖွပ်ခြင်းလုပ်ငန်းစဉ်သည် နောက်ပြန်လှည့်၍ရနိုင်သည်၊ ဆိုလိုသည်မှာ ပြန့်ကျဲနေသော သို့မဟုတ် ရပ်ဆိုင်းထားသော အညစ်အကြေးများသည် သန့်စင်ထားသော ပစ္စည်းပေါ်သို့ ပြန်လည်ရောက်ရှိနိုင်ချေရှိသည်။ ထို့ကြောင့် ထိရောက်သော ဆပ်ပြာများသည် သယ်ဆောင်သူထံမှ အညစ်အကြေးများကို ဖယ်ရှားပေးရုံသာမက အညစ်အကြေးများကို စွန့်ထုတ်ခြင်းနှင့် ပြန်လည်နေရာချထားခြင်းမှ ကာကွယ်ပေးနိုင်ခြင်းတို့လည်း လိုအပ်ပါသည်။

(၁) အညစ်အကြေး အမျိုးအစားများ

ပစ္စည်းတစ်ခုသည်ပင် ၎င်း၏အသုံးပြုမှုအခြေအနေပေါ်မူတည်၍ မတူညီသောအမျိုးအစားများ၊ ပေါင်းစပ်မှုများနှင့် ဖုန်ပမာဏများကို စုဆောင်းနိုင်ပါသည်။ အဆီပြန်သောအညစ်အကြေးများသည် အဓိကအားဖြင့် တိရစ္ဆာန်နှင့် အပင်ဆီများနှင့် ဓာတ်သတ္တုဆီများ (ရေနံစိမ်း၊ လောင်စာဆီ၊ ကျောက်မီးသွေးကတ္တရာစေးစသည်) တို့ပါဝင်သည်။ အစိုင်အခဲအညစ်အကြေးများတွင် ကျပ်ခိုး၊ ဖုန်မှုန့်၊ သံချေးနှင့် ကာဗွန်အမည်းကဲ့သို့သော အမှုန်အမွှားများ ပါဝင်သည်။ အဝတ်အညစ်အကြေးများနှင့် ပတ်သက်၍ ၎င်းသည် ချွေး၊ ဆီဗမ်နှင့် သွေးကဲ့သို့သော လူ့အညစ်အကြေးများမှ အစပြုနိုင်သည်။ သစ်သီး သို့မဟုတ် ဆီအစွန်းအထင်းများနှင့် ဟင်းခတ်အမွှေးအကြိုင်များကဲ့သို့ အစားအစာနှင့်ပတ်သက်သော အစွန်းအထင်းများ၊ နှုတ်ခမ်းနီနှင့် လက်သည်းဆိုးဆေးကဲ့သို့သော အလှကုန်များမှ အကြွင်းအကျန်များ၊ မီးခိုး၊ ဖုန်မှုန့်နှင့် မြေဆီလွှာကဲ့သို့ လေထုညစ်ညမ်းစေခြင်း၊ မှင်၊ လက်ဖက်ရည်၊ နှင့် ဆေးသုတ်ခြင်းကဲ့သို့သော အပိုအစွန်းအထင်းများ။ ဤအညစ်အကြေးအမျိုးမျိုးကို ယေဘုယျအားဖြင့် အစိုင်အခဲ၊ အရည်နှင့် အထူးအမျိုးအစားများအဖြစ် ခွဲခြားနိုင်ပါသည်။

① အစိုင်အခဲအညစ်အကြေး- အသုံးများသောဥပမာများတွင် ကျပ်ခိုး၊ ရွှံ့နှင့် ဖုန်မှုန့်အမှုန်အမွှားများ ပါဝင်ပြီး အများစုမှာ အမျှင်ဓာတ်များနှင့် အလွယ်တကူ တွယ်ကပ်နိုင်သော ဓာတ်မတည့်မှု—များသောအားဖြင့် အပျက်သဘောဆောင်သည့် အားသွင်းမှုများပါရှိသည်။ အစိုင်အခဲအညစ်အကြေးများသည် ယေဘူယျအားဖြင့် ရေတွင်ပျော်ဝင်မှုနည်းသော်လည်း ဆပ်ပြာများတွင် ပြန့်ကျဲကာ ဆိုင်းငံ့ထားနိုင်သည်။ 0.1μm ထက်သေးငယ်သော အမှုန်များကို ဖယ်ရှားရန် အထူးခက်ခဲနိုင်သည်။

② အရည်အညစ်အကြေး- ၎င်းတို့တွင် အဆီပျော်ဝင်သော အဆီဓာတ်များ၊ တိရိစ္ဆာန်ဆီများ၊ ဖက်တီးအက်ဆစ်များ၊ ဖက်တီးအရက်များ၊ ဓာတ်သတ္တုဆီများနှင့် ၎င်းတို့၏ အောက်ဆိုဒ်များ ပါဝင်သည်။ တိရစ္ဆာန်နှင့် ဟင်းသီးဟင်းရွက်ဆီများနှင့် ဖက်တီးအက်ဆစ်များသည် ဆပ်ပြာများဖွဲ့စည်းရန် အယ်ကာလီနှင့် ဓာတ်ပြုနိုင်သော်လည်း၊ ဖက်တီးအယ်လ်ကိုဟောနှင့် သတ္တုဓာတ်ဆီများသည် saponification မလုပ်ဘဲ အယ်လ်ကိုဟောများ၊ အီသာနှင့် အော်ဂဲနစ် ဟိုက်ဒရိုကာဗွန်များဖြင့် ပျော်ဝင်နိုင်ပြီး ဆပ်ပြာရည်များဖြင့် emulsified နှင့် ကွဲသွားနိုင်သည်။ အရည်အဆီပြန်သောအညစ်အကြေးများသည် အများအားဖြင့် ခိုင်မာသောအပြန်အလှန်ဆက်သွယ်မှုကြောင့် fibrous ပစ္စည်းများတွင် ခိုင်မြဲစွာ ကပ်ထားသည်။

③ အထူးအညစ်အကြေး- ဤအမျိုးအစားတွင် ပရိုတင်းများ၊ ကစီဓာတ်များ၊ သွေးနှင့် ချွေးနှင့် ဆီးကဲ့သို့သော လူ့အညစ်အကြေးများ၊ သစ်သီးနှင့် လက်ဖက်ရည်ဖျော်ရည်များ ပါဝင်သည်။ ဤပစ္စည်းများသည် ဓာတုဓာတ်ပြုမှုမှတစ်ဆင့် အမျှင်များနှင့် ခိုင်မြဲစွာ ချည်နှောင်ထားသောကြောင့် ၎င်းတို့ကို ဆေးကြောရန် ပိုမိုခက်ခဲစေသည်။ အမျိုးမျိုးသော အညစ်အကြေးများသည် အမှီအခိုကင်းစွာ တည်ရှိခဲသော်လည်း ၎င်းတို့သည် ပေါင်းစပ်ကာ မျက်နှာပြင်များပေါ်တွင် စုပေါင်းတွယ်ကပ်နေကြသည်။ များသောအားဖြင့်၊ ပြင်ပလွှမ်းမိုးမှုအောက်တွင် အညစ်အကြေးများသည် ဓာတ်တိုးခြင်း၊ ဆွေးမြေ့ခြင်း သို့မဟုတ် ဆွေးမြေ့စေပြီး အညစ်အကြေးပုံစံအသစ်များကို ဖြစ်ပေါ်စေပါသည်။

(၂) အညစ်အကြေးများကို စုပ်ယူခြင်း။

အရာဝတ္ထုနှင့် အညစ်အကြေးများကြားတွင် သက်ရောက်မှုရှိသောကြောင့် အဝတ်အထည်နှင့် အရေပြားကဲ့သို့သော ပစ္စည်းများတွင် အညစ်အကြေးများ တွယ်ကပ်နေပါသည်။ အညစ်အကြေးနှင့် အရာဝတ္ထုကြားရှိ ကပ်ခွာအားသည် ရုပ်ပိုင်းဆိုင်ရာ သို့မဟုတ် ဓာတုဗေဒဆိုင်ရာ တွယ်တာမှုမှ ဖြစ်ပေါ်လာနိုင်သည်။

① Physical Adhesion- အိုးမဲ၊ ဖုန်မှုန့်နှင့် ရွှံ့ကဲ့သို့ အညစ်အကြေးများ တွယ်ကပ်မှု အားနည်းသော ရုပ်ပိုင်းဆိုင်ရာ တုံ့ပြန်မှုများ ပါဝင်ပါသည်။ ယေဘူယျအားဖြင့် ဤဖုန်အမျိုးအစားများသည် စက်ပိုင်းဆိုင်ရာ သို့မဟုတ် လျှပ်စစ်စတိတ်စွမ်းအင်များမှ အဓိကဖြစ်ပေါ်လာသည့် ၎င်းတို့၏ အားနည်းသော ကပ်တွယ်မှုကြောင့် အလွယ်တကူ ဖယ်ရှားနိုင်သည်။

A- Mechanical Adhesion**- ၎င်းသည် ပုံမှန်အားဖြင့် 0.1μm အောက်ရှိ အမှုန်အမွှားများသည် ဖယ်ရှားရန် အလွန်ခက်ခဲသော်လည်း စက်ပိုင်းဆိုင်ရာနည်းလမ်းများဖြင့် တွယ်နေသော ဖုန်မှုန့် သို့မဟုတ် သဲကဲ့သို့သော အစိုင်အခဲများကို ရည်ညွှန်းသည်။

B- Electrostatic Adhesion**- ၎င်းတွင် ဆန့်ကျင်ဘက်အားသွင်းထားသော ပစ္စည်းများနှင့် ဓါတ်ပြုနေသော အမှုန်အမွှားများ ပါဝင်ပါသည်။ အများအားဖြင့်၊ fibrous ပစ္စည်းများသည် အနုတ်လက္ခဏာဆောင်သော ဓာတ်ပစ္စည်းများကို သယ်ဆောင်ကြပြီး အချို့သောဆားများကဲ့သို့ အပြုသဘောဆောင်သော ကပ်နေသူများကို ဆွဲဆောင်နိုင်စေပါသည်။ အနုတ်လက္ခဏာဆောင်သော အမှုန်အမွှားအချို့သည် ဖြေရှင်းချက်အတွင်းရှိ အပြုသဘောဆောင်သော အိုင်းယွန်းများဖြင့် ဖွဲ့စည်းထားသော အိုင်းယွန်းတံတားများမှတစ်ဆင့် ဤအမျှင်များပေါ်တွင် စုပုံနိုင်သေးသည်။

② Chemical Adhesion- ၎င်းသည် ဓာတုနှောင်ကြိုးများမှတစ်ဆင့် အရာဝတ္တုတစ်ခုသို့ အညစ်အကြေးများ တွယ်ကပ်နေခြင်းကို ရည်ညွှန်းသည်။ ဥပမာအားဖြင့်၊ ဝင်ရိုးစွန်းအစိုင်အခဲအညစ်အကြေးများ သို့မဟုတ် သံချေးကဲ့သို့သောပစ္စည်းများသည် အမျှင်ဓာတ်တွင် carboxyl၊ hydroxyl သို့မဟုတ် amine အုပ်စုများကဲ့သို့သော လုပ်ငန်းဆောင်တာအုပ်စုများဖြင့် ဖွဲ့စည်းထားသော ဓာတုနှောင်ကြိုးများကြောင့် ခိုင်မြဲစွာ တွယ်ကပ်နေတတ်သည်။ ဤချည်နှောင်မှုများသည် ပိုမိုအားကောင်းသော အပြန်အလှန်ဆက်သွယ်မှုများကို ဖန်တီးပေးကာ ထိုကဲ့သို့သော အညစ်အကြေးများကို ဖယ်ရှားရန် ပိုမိုခက်ခဲစေသည်။ ထိထိရောက်ရောက် သန့်စင်ရန် အထူးကုသမှုများ လိုအပ်ပါသည်။ အညစ်အကြေးများ ကပ်ငြိမှု အတိုင်းအတာသည် အညစ်အကြေး၏ ဂုဏ်သတ္တိများ နှင့် ကပ်တွယ်နေသော မျက်နှာပြင် နှစ်ခုလုံးပေါ်တွင် မူတည်ပါသည်။

(၃) အညစ်အကြေးများကို ဖယ်ရှားပေးသည့် နည်းစနစ်များ

လက်ဆေးခြင်း၏ ရည်ရွယ်ချက်မှာ အညစ်အကြေးများကို ဖယ်ရှားရန်ဖြစ်သည်။ ၎င်းတွင် စက်ပိုင်းဆိုင်ရာများ (လက်ဖြင့် ပွတ်တိုက်ခြင်း၊ အဝတ်လျှော်စက် တုန်လှုပ်ခြင်း သို့မဟုတ် ရေထိခြင်းကဲ့သို့) စက်ပိုင်းဆိုင်ရာ ပံ့ပိုးပေးသော ဖုန်များနှင့် ဆေးကြောထားသော အရာများကြားတွင် ကပ်ငြိမှုကို လျော့ပါးစေရန် သို့မဟုတ် ဖယ်ရှားရန် ဆပ်ပြာများ၏ ကွဲပြားသော ရုပ်ပိုင်းဆိုင်ရာနှင့် ဓာတုဗေဒဆိုင်ရာ လုပ်ဆောင်ချက်များကို အသုံးပြုခြင်းတွင် ပါဝင်ပါသည်။

① အရည်အညစ်အကြေးများကို ဖယ်ရှားသည့် ယန္တရား

A- စိုစွတ်ခြင်း- အရည်အညစ်အကြေးအများစုသည် အဆီပြန်ပြီး အမျိုးမျိုးသော အမျှင်လွှာများ စိုစွတ်နေကာ ၎င်းတို့၏ မျက်နှာပြင်များပေါ်တွင် အဆီပြန်သည့် ဖလင်များ ဖြစ်ပေါ်လာတတ်သည်။ ဆေးကြောခြင်း၏ ပထမအဆင့်မှာ မျက်နှာပြင်ကို စိုစွတ်စေသော ဆပ်ပြာ၏ လုပ်ဆောင်ချက်ဖြစ်သည်။
B- ရေနံဖယ်ရှားခြင်းအတွက် Rollup Mechanism- အရည်ဖုန်များကို ဖယ်ရှားခြင်း၏ ဒုတိယအဆင့်သည် rollup လုပ်ငန်းစဉ်တစ်ခုအားဖြင့် ဖြစ်ပေသည်။ မျက်နှာပြင်ပေါ်ရှိ ဖလင်အဖြစ် ပျံ့နှံ့သွားသော အရည်အညစ်အကြေးများသည် အဝတ်လျှော်ရည်၏ ဦးစားပေး မျက်နှာပြင်၏ စိုစွတ်မှုကြောင့် နောက်ဆုံးတွင် အဝတ်လျှော်ရည်ဖြင့် အစားထိုးလိုက်ခြင်းကြောင့် အမှုန်အမွှားများအဖြစ်သို့ တဖြည်းဖြည်း ပျံ့နှံ့သွားပါသည်။

② အစိုင်အခဲအညစ်အကြေးဖယ်ရှားရေးယန္တရား

အရည်ဖုန်များနှင့်မတူဘဲ အစိုင်အခဲအညစ်အကြေးများကို ဖယ်ရှားခြင်းသည် အညစ်အကြေးအမှုန်အမွှားများနှင့် သယ်ဆောင်ပစ္စည်း၏ မျက်နှာပြင်နှစ်ခုလုံးကို စိုစွတ်စေသော ဆေးရည်၏စွမ်းရည်ပေါ်တွင် မူတည်သည်။ အစိုင်အခဲအညစ်အကြေးများ၏မျက်နှာပြင်ပေါ်ရှိ surfactant များကိုစုပ်ယူခြင်းနှင့်သယ်ဆောင်သူသည်၎င်းတို့၏အပြန်အလှန်တုံ့ပြန်မှုစွမ်းအားကိုလျော့နည်းစေပြီးအညစ်အကြေးများ၏ကပ်ငြိမှုအားကောင်းမှုကိုလျှော့ချခြင်းဖြင့်၎င်းတို့ကိုဖယ်ရှားရန်ပိုမိုလွယ်ကူစေသည်။ ထို့အပြင်၊ အထူးသဖြင့် အိုင်အိုနစ် surfactants များသည် အစိုင်အခဲအညစ်အကြေးများနှင့် မျက်နှာပြင်ပစ္စည်းများ၏ လျှပ်စစ်အလားအလာကို တိုးမြင့်စေပြီး ထပ်မံဖယ်ရှားရန် လွယ်ကူစေသည်။

Nonionic surfactants များသည် ယေဘုယျအားဖြင့် အားသွင်းထားသည့် အစိုင်အခဲမျက်နှာပြင်များပေါ်တွင် စုပ်ယူနိုင်ပြီး သိသိသာသာ စုပ်ယူနိုင်သော အလွှာတစ်ခုအဖြစ် ဖန်တီးနိုင်ပြီး အညစ်အကြေးများ ပြန်လည်နေရာချထားမှု လျော့နည်းစေသည်။ သို့သော် Cationic surfactants များသည် အညစ်အကြေးများနှင့် သယ်ဆောင်မျက်နှာပြင်၏ လျှပ်စစ်အလားအလာကို လျှော့ချနိုင်ပြီး၊ ၎င်းသည် စုပ်ယူမှုကို လျော့နည်းစေပြီး အညစ်အကြေးများကို ဖယ်ရှားမှုကို ဟန့်တားစေသည်။

③ အထူးအညစ်အကြေးများကို ဖယ်ရှားခြင်း။

ရိုးရိုးဆပ်ပြာများသည် ပရိုတင်းများ၊ ကစီဓာတ်များ၊ သွေးနှင့် ခန္ဓာကိုယ်အတွင်းမှ အညစ်အကြေးများမှ ကြမ်းတမ်းသော အစွန်းအထင်းများနှင့် ရုန်းကန်ရနိုင်သည်။ ပရိုတင်းကဲ့သို့ အင်ဇိုင်းများသည် ပရိုတင်းများကို ပျော်ဝင်နိုင်သော အမိုင်နိုအက်ဆစ် သို့မဟုတ် peptides အဖြစ်သို့ ဖြိုခွဲခြင်းဖြင့် ပရိုတင်းအစွန်းအထင်းများကို ထိရောက်စွာ ဖယ်ရှားနိုင်သည်။ အလားတူပင်၊ ကစီဓာတ်များကို amylase ဖြင့် သကြားများအဖြစ် ပြိုကွဲသွားနိုင်သည်။ Lipases သည် သမားရိုးကျ နည်းလမ်းများဖြင့် မကြာခဏ ဖယ်ရှားရန် ခက်ခဲသော triacylglycerol အညစ်အကြေးများကို ချေဖျက်ရန် ကူညီပေးပါသည်။ သစ်သီးဖျော်ရည်များ၊ လက်ဖက်ရည် သို့မဟုတ် မှင်များမှ အစွန်းအထင်းများသည် တစ်ခါတစ်ရံတွင် ၎င်းတို့ကို ရေတွင်ပျော်ဝင်နိုင်သော အပိုင်းအစများအဖြစ်သို့ ကျဆင်းသွားစေရန် အရောင်ထုတ်ပေးသည့်အုပ်စုများနှင့် ဓာတ်ပြုသည့် ဓာတ်တိုးအေးဂျင့်များ သို့မဟုတ် လျော့ချဆေးများ လိုအပ်သည်။

(၄) အခြောက်ခံ သန့်စင်ရေး ယန္တရား

အထက်ဖော်ပြပါအချက်များသည် ရေဖြင့်ဆေးကြောခြင်းနှင့် အဓိကသက်ဆိုင်ပါသည်။ သို့ရာတွင် အထည်များ၏ ကွဲပြားမှုကြောင့် အချို့သောပစ္စည်းများသည် ရေဆေးခြင်းအတွက် ကောင်းစွာမတုံ့ပြန်နိုင်ဘဲ ပုံပျက်ခြင်း၊ အရောင်မှိန်ခြင်း စသည်တို့ကို ဖြစ်စေသည်။ သဘာဝအမျှင်များစွာသည် စိုစွတ်ပြီး အလွယ်တကူ ကျုံ့လာသောအခါတွင် ချဲ့ထွင်လာကာ မလိုလားအပ်သော ဖွဲ့စည်းတည်ဆောက်ပုံဆိုင်ရာ အပြောင်းအလဲများကို ဖြစ်စေသည်။ ထို့ကြောင့်၊ ယေဘုယျအားဖြင့် အော်ဂဲနစ်ပျော်ရည်များကို အသုံးပြုကာ အခြောက်ခံခြင်းအား ဤအထည်အလိပ်များအတွက် ဦးစားပေးလေ့ရှိသည်။

ခြောက်သွေ့သော သန့်ရှင်းရေးသည် အဝတ်များကို ပျက်စီးစေမည့် စက်ပိုင်းဆိုင်ရာ လုပ်ဆောင်ချက်ကို နည်းပါးစေသောကြောင့် အစိုလျှော်ခြင်းနှင့် နှိုင်းယှဉ်ပါက ပိုမိုပျော့ပျောင်းသည်။ အခြောက်ခံခြင်းတွင် ထိရောက်သော အညစ်အကြေးများကို ဖယ်ရှားရန်အတွက် အညစ်အကြေးများကို အဓိက အမျိုးအစားသုံးမျိုး ခွဲခြားထားပါသည်။

① အဆီတွင်ပျော်ဝင်နိုင်သော အညစ်အကြေးများ- ၎င်းတွင် အခြောက်ခံဆေးရည်များတွင် အလွယ်တကူ ပျော်ဝင်နိုင်သော အဆီများနှင့် အဆီများ ပါဝင်သည်။

② ရေတွင်ပျော်ဝင်နိုင်သော အညစ်အကြေးများ- ဤအမျိုးအစားသည် ရေတွင်ပျော်နိုင်သော်လည်း ရေတွင်ပျော်ဝင်နိုင်သော်လည်း ခြောက်သွေ့သောသန့်ရှင်းရေးအဆိပ်များတွင် မပါဝင်ပါ၊ ဇီဝနစ်မဲ့ဆားများ၊ ကစီဓာတ်များနှင့် ပရိုတင်းဓာတ်များပါရှိသော၊ ရေအငွေ့ပျံပြီးသည်နှင့် ပုံဆောင်ခဲဖြစ်သွားနိုင်သည်။

③ ဆီမဟုတ်၊ ရေတွင်မပျော်ဝင်နိုင်သော အညစ်အကြေးများ- ၎င်းတွင် ကာဗွန်အနက်ရောင်နှင့် သတ္တုတွင်းတစ်ခုတွင် ပျော်ဝင်ခြင်းမရှိသော ကာဗွန်အနက်ရောင်နှင့် သတ္တု silicates ကဲ့သို့သော အရာများပါဝင်သည်။

အညစ်အကြေး အမျိုးအစားတစ်ခုစီသည် ခြောက်သွေ့သန့်ရှင်းနေချိန်တွင် ထိရောက်စွာ ဖယ်ရှားရန် မတူညီသော နည်းဗျူဟာများ လိုအပ်ပါသည်။ ဆီတွင်ပျော်ဝင်နိုင်သော အညစ်အကြေးများကို ပေါလာမဟုတ်သော ပျော်ရည်များတွင် ကောင်းစွာပျော်ဝင်နိုင်သောကြောင့် အော်ဂဲနစ်ပျော်ရည်များကို အသုံးပြု၍ နည်းစနစ်တကျ ဖယ်ရှားသည်။ ရေတွင်ပျော်ဝင်နိုင်သော အစွန်းအထင်းများအတွက် ရေသည် ထိရောက်သောအညစ်အကြေးများကို ဖယ်ရှားရန်အတွက် အရေးကြီးသောကြောင့် ရေသည် အခြောက်ခံသန့်စင်ဆေးထဲတွင် လုံလောက်သောရေရှိနေရပါမည်။ ကံမကောင်းစွာပဲ၊ ရေသည် ခြောက်သွေ့သော သန့်စင်ဆေးရည်များတွင် ပျော်ဝင်နိုင်မှုနည်းပါးသောကြောင့်၊ ရေကို ပေါင်းစပ်ကူညီရန်အတွက် surfactants များကို မကြာခဏ ထည့်သွင်းလေ့ရှိသည်။

Surfactants သည် ရေအတွက် သန့်စင်ပေးသည့် စွမ်းရည်ကို မြှင့်တင်ပေးပြီး micelles အတွင်းရှိ ရေတွင် ပျော်ဝင်နိုင်သော အညစ်အကြေးများ ပျော်ဝင်မှုကို သေချာစေရန် ကူညီပေးသည်။ ထို့အပြင်၊ surfactants သည် ဆေးကြောပြီးနောက် အညစ်အကြေးအသစ်များဖြစ်ပေါ်လာခြင်းကို ဟန့်တားနိုင်ပြီး သန့်ရှင်းမှုထိရောက်မှုကို မြှင့်တင်ပေးသည်။ ဤအညစ်အကြေးများကို ဖယ်ရှားရန်အတွက် ရေအနည်းငယ်ထပ်ထည့်ခြင်းသည် မရှိမဖြစ်လိုအပ်သော်လည်း အလွန်အကျွံပမာဏများသည် အထည်ပုံပျက်ခြင်းသို့ ဦးတည်သွားစေနိုင်ပြီး အခြောက်ခံသန့်ရှင်းရေးဖြေရှင်းချက်များတွင် မျှတသောရေပါဝင်မှုလိုအပ်ပါသည်။

(၅) အဝတ်လျှော်ခြင်း လုပ်ဆောင်ချက်အပေါ် သက်ရောက်မှုရှိသော အကြောင်းရင်းများ

မျက်နှာပြင်များပေါ်ရှိ surfactants များကို စုပ်ယူခြင်းနှင့် ထွက်ပေါ်လာသော interfacial တင်းမာမှုကို လျှော့ချခြင်းသည် အရည် သို့မဟုတ် အစိုင်အခဲအညစ်အကြေးများကို ဖယ်ရှားရန်အတွက် အရေးကြီးပါသည်။ သို့သော်၊ လျှော်ဖွပ်ခြင်းသည် ပင်ကိုယ်အားဖြင့် ရှုပ်ထွေးပြီး အလားတူ ဆပ်ပြာအမျိုးအစားများပင်လျှင် အကြောင်းရင်းများစွာဖြင့် လွှမ်းမိုးထားသည်။ ဤအချက်များတွင် ဆပ်ပြာပါဝင်မှု၊ အပူချိန်၊ အညစ်အကြေးဂုဏ်သတ္တိများ၊ ဖိုက်ဘာအမျိုးအစားများနှင့် အထည်ဖွဲ့စည်းပုံတို့ ပါဝင်သည်။

① Surfactants ၏ အာရုံစူးစိုက်မှု- surfactants များဖြင့် ဖွဲ့စည်းထားသော ဆဲလ်များသည် ဆေးကြောရာတွင် အဓိကကျသော အခန်းကဏ္ဍမှ ပါဝင်ပါသည်။ ပြင်းအားသည် အရေးကြီးသော micelle အာရုံစူးစိုက်မှု (CMC) ကိုကျော်လွန်သည်နှင့် တပြိုင်နက် ဆေးကြောခြင်းထိရောက်မှု သိသိသာသာတိုးလာသောကြောင့် ဆပ်ပြာများကို ထိရောက်စွာဆေးကြောရန်အတွက် CMC ထက်ပိုမိုများပြားသော ဆပ်ပြာများကို အသုံးပြုသင့်သည်။ သို့သော်၊ CMC အထက်တွင်ရှိသော ဆပ်ပြာပါဝင်မှုနှုန်းသည် လျော့နည်းသွားကာ ပိုလျှံသောအာရုံစူးစိုက်မှုကို မလိုအပ်ဘဲ ဖြစ်စေသည်။

② အပူချိန်၏အကျိုးသက်ရောက်မှု- အပူချိန်သည် သန့်ရှင်းမှုထိရောက်မှုအပေါ် လေးနက်သောသြဇာသက်ရောက်မှုရှိပါသည်။ ယေဘူယျအားဖြင့်၊ မြင့်မားသော အပူချိန်သည် အညစ်အကြေးများကို ဖယ်ရှားရာတွင် လွယ်ကူစေသည်။ သို့သော်လည်း အပူလွန်ကဲခြင်းသည် ဆိုးကျိုးများ ဖြစ်နိုင်သည်။ အပူချိန်မြှင့်ခြင်းသည် အညစ်အကြေးများ ပျံ့နှံ့မှုကို အထောက်အကူဖြစ်စေပြီး အဆီပြန်သော အညစ်အကြေးများကို ပိုမိုလွယ်ကူစွာ emulsify ဖြစ်စေနိုင်သည်။ သို့တိုင်၊ တင်းတင်းကြပ်ကြပ် ယက်ထားသော အထည်များတွင် အမျှင်များ ဖောင်းပွလာစေသော အပူချိန် တိုးလာခြင်းသည် ဖယ်ရှားခြင်း ထိရောက်မှုကို အမှတ်မထင် လျှော့ချနိုင်သည် ။

အပူချိန်အတက်အကျများသည် surfactant ပျော်ဝင်နိုင်စွမ်း၊ CMC နှင့် micelle အရေအတွက်တို့ကိုလည်း သက်ရောက်မှုရှိပြီး သန့်ရှင်းရေး၏ထိရောက်မှုကို လွှမ်းမိုးပါသည်။ ကွင်းဆက်ရှည်လျားသော surfactants အများအပြားအတွက်၊ အပူချိန်နိမ့်သည် ပျော်ဝင်နိုင်စွမ်းကို လျော့နည်းစေပြီး တစ်ခါတစ်ရံ ၎င်းတို့၏ကိုယ်ပိုင် CMC အောက်တွင်ရှိသည်။ ထို့ကြောင့် အကောင်းဆုံးလုပ်ဆောင်မှုအတွက် သင့်လျော်သော ပူနွေးမှုကို လိုအပ်ပေမည်။ CMC နှင့် micelles များအပေါ် အပူချိန်သက်ရောက်မှုများသည် ionic နှင့် nonionic surfactants များအတွက် ကွဲပြားသည်- အပူချိန်တိုးလာခြင်းသည် ပုံမှန်အားဖြင့် ionic surfactants များ၏ CMC ကို မြှင့်တင်ပေးသည်၊ ထို့ကြောင့် အာရုံစူးစိုက်မှု ချိန်ညှိမှုများ လိုအပ်ပါသည်။

③ Foam- ရေဆေးခြင်းထိရောက်မှုနှင့်အတူ အမြှုပ်ထွက်နိုင်စွမ်းကို ချိတ်ဆက်ပေးသည့် ဘုံအထင်အမြင်လွဲမှားမှုတစ်ခု ရှိသည်—အမြှုပ်ပိုသည် သာလွန်သောဆေးကြောခြင်းနှင့် မညီမျှပါ။ အမြှုပ်နည်းသော ဆပ်ပြာများသည် အညီအမျှ ထိရောက်မှု ရှိနိုင်ကြောင်း သက်သေအထောက်အထားများက အကြံပြုထားသည်။ သို့သော်လည်း အမြှုပ်သည် အညစ်အကြေးများကို ဖယ်ရှားပေးသည့် ပန်းကန်ဆေးရာတွင် ကူညီပေးသည့် အမြှုပ်များဖြစ်သည့် ပန်းကန်ဆေးခြင်းကဲ့သို့သော အချို့သောအသုံးအဆောင်များတွင် ဖုန်မှုန့်များကို ဖယ်ရှားရာတွင် ကူညီပေးနိုင်ပါသည်။ ထို့အပြင်၊ အမြှုပ်များပါဝင်နေခြင်းသည် ဆပ်ပြာများအလုပ်လုပ်ခြင်းရှိမရှိကို ညွှန်ပြနိုင်သည်။ အဆီပိုများသည် အမြှုပ်များဖြစ်ပေါ်ခြင်းကို ဟန့်တားနိုင်ပြီး အမြှုပ်များ လျော့နည်းသွားခြင်းသည် ဆပ်ပြာများ၏ အာရုံစူးစိုက်မှု လျော့နည်းသွားခြင်းကို ဆိုလိုသည်။

④ ဖိုက်ဘာအမျိုးအစားနှင့် အထည်အလိပ်များ၏ ဂုဏ်သတ္တိများ- ဓာတုဖွဲ့စည်းပုံအပြင်၊ အမျှင်များ၏ အသွင်အပြင်နှင့် အဖွဲ့အစည်းသည် အညစ်အကြေးများ ကပ်တွယ်မှုနှင့် ဖယ်ရှားရခက်ခဲမှုကို လွှမ်းမိုးထားသည်။ သိုးမွှေး သို့မဟုတ် ချည်ကဲ့သို့ ကြမ်းတမ်းသော သို့မဟုတ် ပြားချပ်ချပ်ဖွဲ့စည်းပုံရှိသော အမျှင်များသည် ချောမွေ့သောအမျှင်များထက် အညစ်အကြေးများကို ပိုမိုလွယ်ကူစွာ ဖမ်းမိတတ်သည်။ အနီးကပ်ယက်လုပ်ထားသောအထည်များသည် အစပိုင်းတွင် အညစ်အကြေးများစုပုံခြင်းကို ခံနိုင်ရည်ရှိသော်လည်း ပိတ်မိနေသောအညစ်အကြေးများကို အကန့်အသတ်ဖြင့်ဝင်ရောက်နိုင်သောကြောင့် ထိရောက်သောလျှော်ဖွတ်မှုကို အဟန့်အတားဖြစ်စေနိုင်သည်။

⑤ ရေ၏ မာကျောမှု- Ca²⁺၊ Mg²⁺ နှင့် အခြားသော သတ္တုအိုင်းယွန်းများ၏ ပြင်းအားသည် ဆေးကြောခြင်းဆိုင်ရာ ရလဒ်များ၊ အထူးသဖြင့် မပျော်ဝင်နိုင်သော ဆားများ ဖန်တီးပေးနိုင်သည့် ဆေးကြောခြင်းဆိုင်ရာ ရလဒ်များကို သိသိသာသာ အကျိုးသက်ရောက်စေသည်။ လုံလောက်သော surfactant အာရုံစူးစိုက်မှုရှိသောရေခဲတွင်ပင်၊ သန့်ရှင်းမှုထိရောက်မှုသည် ပေါင်းခံရေထက် တိုတောင်းပါသည်။ အကောင်းဆုံး surfactant စွမ်းဆောင်ရည်အတွက်၊ Ca²⁺ ၏အာရုံစူးစိုက်မှုသည် 1×10⁻⁶ mol/L (CaCO₃ အောက် 0.1 mg/L အောက်တွင်)၊ ဆပ်ပြာဖော်မြူလာများတွင် ရေပျော့အေးဂျင့်များ မကြာခဏထည့်သွင်းရန် လိုအပ်ပါသည်။